42 / 108
40
KATILIM BANKALARI 2016
bir faizsiz yatırım fırsatı olarak sunmasına
bağlı olarak, faizsiz fonlar daha da
büyüyebilecektir. Ayrıca, Kanada ve ABD’de
çekiciliklerini ortaya koyan Sosyal Sorumlu
Yatırım Fonları (SRI) da benzer münhasır bir
yapıya sahiptir. Bu bölgede yerleşik küresel
odaklı faizsiz fonlar, Suudi Arabistan’ın
Eylül 2016’da menkul kıymetler piyasasını
yabancı yatırımcılara açmasından ve 2017
yılı itibarıyla yabancı kurumlar için sahiplik
sınırlarını ve asgari nitelikleri azaltmasından
da faydalanabileceklerdir.
Sukuk, büyüme ivmesindeki yavaşlamaya
rağmen halen en güçlü büyüme gösteren
varlık türüdür.
2015 yılı sonunda dolaşımdaki Sukuk hacmi
2014 yılına göre %14 artarak 342 milyar ABD
dolarına ulaşmıştır. Malezya, dolaşımdaki
Sukuk hacmi ve ihraç sayısı açısından
liderliğini korumaktadır.
Malezya ihraçları küresel olarak dolaşımdaki
toplam Sukuk hacminin %55’ini ve
Güneydoğu Asya piyasasının %88’ini
oluşturmaktadır. Fakat toplamda Malezya’nın
payında önceki yıllara göre düşüş
yaşanmaktadır. Ülkenin merkez bankası Bank
Negara Malaysia (BNM)’nın kısa vadeli Sukuk
ihracına son vermesinden sonra Malezya’nın
ihraç hacminde düşüş yaşanmıştır. Merkez
bankası, kısa vadeli Sukuk ihraçlarının
çoğunun ülkedeki faizsiz bankacılık likidite
ihtiyaçlarını karşılama hedefini yerine
getirmediğini söylemiştir. BNM, yerel İslami
bankalardan daha çok, geniş bir yatırımcı
tabanının kısa vadeli Sukuk satın aldığını
belirtmiştir. Banka, bunun yerine Şubat
2016’da başlattığı faizsiz hazine bonoları
ihracı dahil sadece faizsiz bankalar tarafından
kullanılabilecek farklı araçları devreye
alacaktır.
Malezya ve Endonezya ilk 10’da yer alırken,
Brunei ve Singapur kalan Güneydoğu
Asya Sukuk piyasasını oluşturmaktadır.
Dolaşımdaki global Sukuk hacminin büyük
kısmı, Malezya ve Endonezya’nın hakim
olduğu hükümet kuruluşları tarafından
oluşturulmuştur. Endonezya, Ağustos 2016’da
ülkedeki banka mevduat faiz oranlarına
kıyasla daha iyi bir getiri sağlayan ve yerli
perakende pazarını hedef alan, ticareti
mümkün olmayan bir “Tasarruf Sukuk”unun
tanıtımını yapmıştır. Bu ürün ülke çapında 20
banka tarafından satılmaktadır. Getiri, kağıdın
vade tarihine kadar aylık olarak ödenecektir.
2015’te dünya çapında 68 milyar ABD doları
değerinde Sukuk ihraç edilmiştir. Malezya
en çok ihraç gerçekleştiren ülke olmayı
sürdürürken, onu Endonezya izlemektedir.
Hazine ihraçları piyasaya sunulan Sukuk’un
çoğunluğunu oluşturmaya devam etmektedir.
2015’te ülke ihraçları içinde en önemlisi,
yatırımcıların çoğunluğunu Orta Doğu ve
Güneydoğu Asyalıların oluşturduğu, 2 kat
talep alınmış olan, Hong Kong’un Mayıs
2015’te gerçekleştirdiği ikinci 1 milyar ABD
doları tutarındaki ihracıdır.
Sukuk piyasası büyürken Afrikalı ihraççı ve
yatırımcıların bu piyasaya ilgisinde de artış
görülmektedir. Faizsiz bir finansal araç olan
Sukuk, orta ve uzun vadeli tasarrufların ve
yatırımların büyük bir yatırımcı tabanından
harekete geçirilmesi için alternatif bir araç
olarak varlığını teyit etmiştir. Afrika’da son
dönemde izlenen hazine ihraçları, diğer
Afrika hükümetlerinin de benzer ihraçlar
yaparak finansal araçlarını Sukuk aracılığıyla
çeşitlendirmeleri için teşvik oluşturacak,
faizsiz finans sisteminin olgunlaşmasına
yardımcı olacak, özel sektörün büyümesine
ve sermaye piyasalarının gelişimine katkıda
bulunacaktır. Halen Sukuk ihracı için yasal
düzenleme hazırlamakta olan Tunus, Mısır
ve Fas gibi birkaç ülkenin varlığı, sistemin
geleceği açısından cesaret vericidir. Şu
anda Batı Afrika ve Afrika kıtası, büyük
altyapı eksikliğini gidermek ve küresel
emtia fiyatlarındaki düşüşün neden olduğu
gelir açığını kapatmak için gerekli fon
kaynaklarının genişlemesine ihtiyaç duyulan
bir aşamadadır ve faizsiz finans bu konuda
çözüm olabilecektir.
2010 yılından bu yana KİK üye ülkelerindeki
hazine Sukuk ihraçlarının %60’ını temsil eden
Katar, bölgenin en aktif uzun vadeli Sukuk
ihraççısı olmayı sürdürmektedir. Bölgede
2016 yılının ilk yarısıyla birlikte Sukuk
ihraçlarında görülen hızlı büyümenin ana
nedeni, başta Kuveyt, Bahreyn ve Umman
olmak üzere bütçe açıklarının finanse
edilmesi amacıyla yapılan ihraçlardır. 2016
yılı ilk yarısında küresel Sukuk ihraçlarının
%50’sini hazine ihraçları oluştururken, en
fazla hazine ihracı gerçekleştiren bölge
olmayı sürdüren Güneydoğu Asya’da
Malezya ve Endonezya ilk sırada olmak üzere
uzun vadeli normal Sukuk ihraçları devam
etmektedir.
2016’ya baktığımızda…
Fitch verilerine göre, 2016 yılında çekirdek
pazarlarda Sukuk ihracı %26 oranında
artış göstermiştir. 2017 yılında da yeni
ihraççı ülkelerin piyasaya girmesi ve
hacimlerin artmasıyla bu ivmenin süreceği
öngörülmektedir.
Aynı verilerde, 2016 yılında KİK üyeleri
Malezya, Endonezya, Pakistan ve Türkiye’nin
Sukuk ihracının, 2015 yılındaki 32 milyar ABD
Kaynak: ICD Thomson Reuters
Katar
Filistin Pakistan Tunus
Maldivler
Sri Lanka
Bangladeş
Tanzanya Nijerya
Umman
12
12
14
17
14
23
25
28
28
29
Faizsiz Bankacılık Varlıkları En Hızlı Büyüyen Ülkeler (%-Ortalama Büyüme Hızı, 2015’e kadar)
2016 yılında çekirdek
pazarlarda Sukuk ihracı %26
oranında artış göstermiştir.
Körfez İşbirliği Konseyi üyeleri
Malezya, Endonezya, Pakistan
ve Türkiye’nin Sukuk ihracının,
2015 yılındaki 32 milyar ABD
doları seviyesinden 2016
yılında 40milyar ABD dolarına
yükseldiği izlenmektedir.
2017 yılında yeni ihraççı
ülkelerin piyasaya girmesi
ve hacimlerin artmasıyla
bu ivmenin süreceği
öngörülmektedir.
GLOBAL FAİZSİZ FİNANS VE BANKACILIK